Groene ruimtes zijn belangrijk voor de kwaliteit van leven. Dat blijkt niet alleen uit onderzoek, het blijkt ook uit een toename van burgerinitiatieven om iets met groen te ondernemen in hun eigen wijk. Natuurlijk kun je als gemeente wachten totdat inwoners bij jou ook met zulke initiatieven aankloppen. Wat je ook kunt doen, is zelf alvast de burger opzoeken. Een snelle rondgang door ons land laat zien dat deze vorm van burgerparticipatie op veel verschillende manieren kan worden ingevuld.
Groen in de wijk
Eens in de zoveel tijd wordt het weer bevestigd: de belangrijke relatie tussen de hoeveelheid groen in de woonomgeving en de gezondheid van de bevolking. Positieve gezondheidseffecten zijn bijvoorbeeld sneller herstel van stress, meer beweging en toename van sociale contacten. Ook vermindert groen de kans op overstromingen, reguleert het de grondwaterstand, zorgt het voor afname van bodemvervuiling en vermindering van hitte. Minder groen draagt ook bij aan sociaal-ecologische ongelijkheid. Bijvoorbeeld wanneer mensen met een hoger inkomen uitwijken naar gebieden met meer groen, terwijl minder bevoorrechte groepen achterblijven.
Beleidsadviezen voor meer groen
Ondanks de vele duidelijke voordelen, zijn veel gemeenten en steden nog op zoek naar hoe zij vergroening steviger in hun beleid kunnen verankeren. Carmen Aalbers (senior onderzoeker van Wageningen Environmental Research) geeft in een recent promotieonderzoek antwoord op deze vraag. Ze laat zien welke benaderingen ervoor kunnen zorgen dat vergroening meegenomen wordt in stedelijke ontwikkeling. Daarbij signaleert ze niet alleen het belang van burgerinitiatieven, maar geeft ze ook aan dat het raadzaam is samenwerkingsafspraken te maken tussen burgers, bedrijfsleven en gemeenten om tegemoet te komen aan lokale en individuele behoeften aan groen. Aangezien lokale en individuele behoeften aan groen overal anders zijn, is het ook niet verbazingwekkend dat op verschillende plekken gemeenten op hun eigen manier contact proberen te leggen met de inwoners. Hieronder volgen een drietal voorbeelden die ons opvielen.
Met de buurtkeet de wijk in
In Sittard-Geleen zijn ze er al langer mee bezig: de ideeën van bewoners inventariseren over het groen in hun wijk. “De gemeente is de tuinman in andermans tuin”, zo staat op de gemeentelijke website te lezen. Daarom kunnen bewoners als sinds 2016 via de website van ‘de tuinman van Sittard-Geleen’ hun plannen indienen, waarna de gemeente contact met hen opneemt. Om de afstand met de inwoners nog kleiner te maken, trokken de afgelopen weken ambtenaren ook verschillende wijken in met een mobiele keet. In de mobiele keet nodigen zij wijkbewoners uit om in gesprek te gaan over het groen (en de openbare ruimte) in hun wijk. Als het initiatief positief wordt geëvalueerd, dan zal de groene buurtkeet dit jaar ook in andere stadswijken worden neergezet.
Wandelen in je wijk met de buurtbeheerder
In Nijkerk geloven ze ook in een meer persoonlijke toenadering tot de inwoners. Nadat er in de stad klachten waren ontstaan over onder andere het groenonderhoud, besloot de gemeente tot het organiseren van wandelingen in een tweetal wijken met bewoners. Tijdens deze wandelingen konden de beheerders luisteren naar de vragen en klachten van bewoners. Anderzijds konden zij ook uitleg geven, bijvoorbeeld over nieuwe beheermethodes waarbij blad wordt hergebruikt als onkruidonderdrukker en bodemverbeteraar in plantvakken. Het persoonlijke contact leidde tot beter begrip over en weer en het succes van de wandelingen maakt dat de gemeente doorgaat met het organiseren van kleinschalige wijkwandelingen.
Zelf de baas over groenbeheer met ‘buurtbudget’
In Houtwijk, een stadsbuurt in Den Haag, gaat het begrip burgerparticipatie nog een stap verder. Zo’n 125 bewoners konden tijdens drie buurtvergaderingen de vijf thema’s kiezen die zij het belangrijkste vonden voor hun wijk. Een van die thema’s was het onderhoud van groen in hun wijk. Op 23 maart 2019 beslissen de wijkbewoners tijdens een buurtfestival aan welk van de vijf thema’s zij uiteindelijk het budget willen besteden, waarna de gemeente Den Haag 100.000 euro beschikbaar zal stellen voor de uitvoering.
Met dit buurtbudget geeft het college uitvoering aan de wens van de gemeenteraad om een proef te doen met het fenomeen ‘burgerbegroting’, een middel om burgers meer inspraak te geven bij de besteding van gemeenschapsgeld. Essentie hierbij is dat burgers met elkaar in gesprek gaan om samen thema’s en vervolgens concrete plannen te kiezen. Uiteraard beslist de wijk zelf of het budget wel of niet aan groenonderhoud wordt toegewezen, maar het feit dat groenonderhoud een van de vijf kanshebbers is, zegt veel over de beleving bij de inwoners. En met de dialoog over dit onderwerp wordt concreet invulling gegeven aan burgerparticipatie.
Groenbeheer: een vakgebied in ontwikkeling
Het mag duidelijk zijn, er zijn veel manieren waarop gemeenten de ideeën van bewoners willen meenemen in hun groenbeleid. Uiteindelijk heeft dit ook invloed op het groenbeheer, een vakgebied dat continu in ontwikkeling is. Professionals van Sweco geven advies bij het optimaliseren van (groen)beheer. Ook ons beheersysteem Obsurv is flexibel en kan mee in deze ontwikkelingen. Veel gemeenten gebruiken Obsurv, maar laten ook externe partijen zoals bijv. aannemers en inspecteurs Obsurv gebruiken. Is een volgende stap wellicht de participerende burger? Wil je meer weten over deze onderwerpen of heb je behoefte aan advies, neem dan gerust contact op met een van onze adviseurs.
Kom ook naar de vakdagen!
Ben je beheerder, inspecteur of beleidsmaker? En ben je nieuwsgierig naar slimme oplossingen, methodieken en digitalisering? Wil je leren van ervaringen van andere organisaties? Meld je dan aan voor de Sweco vakdagen! Op het gebied van groenbeheer zijn er volop interessante presentaties, o.a. over de nieuwe beheersystematiek CROW Groen, de bijzondere aanpak van groeninspectie bij de Gemeente Schagen en de aanpak van slim exotenbeheer.
