De maand mei. Iedereen ziet hoe de natuur weer bloeit en groeit. Voor tuineigenaren steevast het moment om vaker de grasmaaier uit de schuur te halen. En ook voor beheerders openbare ruimte een tijd waarin de bermen kort gemaaid moeten worden. Maar is dat wel zo’n goed idee? Organisaties die zich inzetten voor het behoud van biodiversiteit vinden van niet. Door minder vaak te maaien ontstaat veel meer ruimte voor insecten en kleine dieren om te overleven. Vooral in de lente. Gemeenten kiezen om deze reden steeds vaker voor ecologisch bermbeheer. Wat levert dat op? En welke uitdagingen komen hierbij kijken?
De berm als ecologische verbindingszone
Ecologisch bermbeheer is een belangrijk onderdeel van het behoud van biodiversiteit. De bermen langs onze wegen blijken namelijk onmisbare ecologische verbindingszones te zijn in de natuur. De potentie ervan voor verrijking van de biodiversiteit is enorm, zo blijkt uit recent onderzoek van de WUR (Wageningen University & Research). Door minder vaak te maaien, of slechts plaatselijk te maaien, krijgen planten en dieren de kans om zich te ontwikkelen en te groeien, waardoor de biodiversiteit toeneemt. Zo ontstaan er verschillende biotopen, wat weer zorgt voor een grotere diversiteit aan flora en fauna.
Gedifferentieerd maaien
De techniek om minder vaak of alleen plaatselijk te maaien wordt meestal aangeduid als gedifferentieerd maaien. Het doel is om de biodiversiteit te bevorderen door delen van de berm op verschillende momenten en op verschillende manieren te maaien. Hoewel gedifferentieerd maaien dus veel voordelen heeft, zijn er ook een aantal uitdagingen waar bermbeheerders mee te maken hebben.
Verkeersveiligheid
Een van de grootste uitdagingen van ecologisch bermbeheer is het vinden van een balans tussen verkeersveiligheid en biodiversiteit. Veel bermen bevinden zich langs drukke wegen en het is belangrijk dat de bermen goed zichtbaar zijn voor automobilisten en andere weggebruikers. In het traditionele bermbeheer betekent het dat vaak de hele berm wordt gemaaid. Bij ecologisch bermbeheer kiest men juist vaker om alleen de kritische zichthoeken of bepaalde stroken vrij te houden. Hierdoor blijft meer ruimte over voor de natuurlijke ontwikkeling van planten en dieren
Ongewenste planten
Een ander probleem bij ecologisch bermbeheer is het beheersen van ongewenste planten. Bij minder maaien van bermen krijgen – in sommige gevallen – ‘ongewenste exoten’ de kans om zich meer te ontwikkelen en te verspreiden. Dit kan dan weer leiden tot overlast voor omwonenden en op termijn de biodiversiteit in de berm zelfs verminderen. Het is daarom belangrijk om deze ongewenste begroeiing op een effectieve en duurzame manier te beheersen, bijvoorbeeld door het gebruik van ecologische bestrijdingsmiddelen of door het handmatig verwijderen.
Draagvlak
Het vinden van draagvlak, bijvoorbeeld bij omwonenden, is belangrijk. Want soms leidt ecologisch bermbeheer tot onvrede of onbegrip. Ook andere belanghebbenden, zoals beheerders van bruggen of viaducten, kunnen zich zorgen maken over de veiligheid of hoe het eruit ziet. Het is daarom altijd belangrijk om goed te communiceren over de redenen waarom er voor ecologisch bermbeheer en gedifferentieerd maaien wordt gekozen. De vorig jaar begonnen campagne ‘Maai Mei Niet’, onder andere op initiatief van Stichting Steenbreek, wordt dit jaar verlengd en is ook bedoeld om meer begrip en enthousiasme te creëren voor ecologisch bermbeheer.
Financiële middelen
Hoewel ecologisch bermbeheer vaak leidt tot minder vaak maaien, kan het toch leiden tot extra investeringen ten opzichte van traditioneel bermbeheer. Zo moeten er mogelijk extra machines en personeel ingezet worden om het maaibeheer uit te voeren en zijn soms extra maatregelen nodig om de verkeersveiligheid te waarborgen. Soms zijn ook aanpassingen gewenst aan bestaande machines. Denk aan aangepaste maaibalken of systemen die de hoogte van de maaibalk automatisch aanpassen op basis van sensordata of geografische data. Door dit soort aanpassingen is het mogelijk om meer datagedreven te maaien. Om het budget goed te bepalen en te besteden is het belangrijk zo vroeg mogelijk zicht te krijgen op de planning, de uit te voeren werkzaamheden en de beschikbare financiële middelen.
Bermbeheer wordt natuurbeheer
Ondanks de hierboven beschreven uitdagingen biedt ecologisch bermbeheer enorm veel voordelen voor het behoud van biodiversiteit. Door op een juiste manier te maaien ontstaat er een gevarieerd landschap met een grotere diversiteit aan flora en fauna. Dit zorgt niet alleen voor een aantrekkelijkere en natuurlijkere omgeving voor mens en dier, maar draagt ook bij aan het behoud van bedreigde soorten. In het beste geval wordt de bermbeheerder een natuurbeheerder die ervoor zorgt dat het natuurlijke potentieel van de berm ten volle wordt benut.
Beheersysteem
Wel vraagt het ecologisch bermbeheer en gedifferentieerd maaien meer van de beherende organisaties. Nog meer dan bij traditioneel bermbeheer moeten zij precies weten hoe hun te maaien bermen eruitzien, welke eigenschappen zij hebben, welke planten er groeien etc. Een flexibel beheersysteem kan helpen het areaal goed in kaart te brengen, de werkzaamheden te plannen en de kosten van tevoren inzichtelijk te maken.
Meer weten?
Met Obsurv, het beheersysteem van Sweco, heb je zo’n beheersysteem in huis. Wil jij dat wij meedenken over de inzet van Obsurv bij specifieke taken in het groenbeheer van jouw gemeente of organisatie? Neem vrijblijvend contact op. We denken graag mee. Maak je nog geen gebruik van Obsurv, en wil je weleens zien hoe het werkt, vraag dan een gratis demolicentie aan en neem aansluitend contact op. Een van onze adviseurs leidt je dan door de demo.
