De afgelopen maanden lijkt de coronacrisis te hebben geleid tot een herwaardering van de openbare ruimte, en dan vooral in onze steden. Gebonden aan de beperkte actieradius rondom de woning als gevolg van de lockdown, wandelen we ineens heel wat kilometers af in onze eigen buurt. We zien bomen die we nooit eerder hebben gezien, we staan stil om straatkunst te bekijken, en soms zitten we op prachtige plekken die ons nog nooit eerder waren opgevallen. De stad als bos, museum, of ontmoetingsplaats? Het lijkt een uitgelezen moment om ons af te vragen hoe wij onze stedelijke leefomgeving beleven. Maar is die vraag eigenlijk wel te beantwoorden? En hoe dan? Sweco onderzoekt het.
De stad als bos
Misschien zijn het wel de meest bepalende natuurlijke elementen in onze stadsomgeving: bomen. Afgezien van de overlast die we soms ervaren door bladerval in de herfst, en vallende takken bij stormen, genieten we volop van hoe ze eruitzien en zitten we graag in hun schaduw. Ze vergroten de biodiversiteit en de leefomgeving voor dieren, ze dempen het effect van hitte-eilanden in de bebouwde omgeving, en zorgen voor een goede waterhuishouding in de bodem. Maar de boom staat ook onder de druk. Er is weinig ruimte. De Bomenstichting maakte een mooie video over de stad als bos. Een pleidooi over het belang van bomen in de openbare ruimte, verrijkt met praktische tips voor gemeenten over de mogelijkheden om de stad als bos te laten fungeren.
De stad als museum
Voor veel beheerders is (illegale) graffiti een dagelijks terugkerende plaag die zij moeten bestrijden en verwijderen. Maar soms zijn de graffiti-werken zo indrukwekkend, dat ze zo in een museum kunnen worden opgenomen. Straatkunst is iets van alle tijden, en van alle steden. De grootste muurschildering ter wereld zou in Rio de Janeiro te bewonderen zijn. Maar ook dichter bij huis, enkele honderden kilometers over de Duitse grens, zijn duizelingwekkende voorbeelden van straatkunst te vinden. En natuurlijk heeft ons eigen land ook genoeg te bieden. Voor Den Haag, Amsterdam en andere steden zijn er zelfs online kaarten met de meest indrukwekkende muurschilderingen. Maar bekijk vooral ook eens de site van de Weekendtoerist. Daarop heeft de maker gedurende vele jaren een groeiend overzicht samengesteld van muurschilderingen in heel Nederland. Een prima startpunt voor iedereen die zijn stad eens als museum wil bezoeken.
De stad als ontmoetingsplek
Social distancing en afstand houden. Door de coronamaatregelen wordt duidelijk hoe zeer we de sociale functie van de openbare ruimte missen. De meeste mensen zien de openbare ruimte momenteel niet meer als verblijfsplek, maar slechts als een ruimte die doorkruist moet worden om van A naar B te komen. Maar ook onder normale omstandigheden moeten we meer doen om ‘sociale verkilling’ tegen te gaan. Dat vinden in ieder geval de initiatiefnemers van Social Sofa. Door het verdwijnen van buurtwinkeltjes, -kroegen, pleintjes en bankjes in de afgelopen vijftig jaar verdwijnen ook de normale ontmoetingsplekken. Om de sociale functie met kracht terug te laten komen, ontwerpen zij al jaren mozaïekbanken die inmiddels in het hele land zijn terug te vinden. Een actueel overzicht is te vinden op hun Facebook-pagina.
Hoe beleven wij de openbare ruimte? Een onderzoek
Het mag duidelijk zijn. Er zijn talloze manieren waarop wij de openbare ruimte om ons heen beleven. Maar kun je als gemeente ook echt in kaart brengen hoe mensen de openbare ruimte ervaren? En kun je zo een idee krijgen van wat bewoners wel prettig en niet prettig vinden hun eigen stad? Bas Rensen is student Ruimtelijke Ontwikkeling aan de Hogeschool Rotterdam. Binnen Sweco doet hij onderzoek naar het stimuleren van ontmoeting en verbinding in de openbare ruimte. Voor zijn afstudeeronderzoek heeft hij vier stedelijke zones in kaart gebracht. Op uiteenlopende punten binnen die zones peilde hij reacties van passanten, waarbij hij expliciet de vraag stelde of zij die specifieke plek als prettig ervaarden of juist niet. De reacties zette hij uit op een stippenkaart. Groen staat voor een plek die is aangegeven als ‘uitnodigend voor ontmoeting en verbinding’ en rood voor een ‘niet uitnodigende plek’.
Het onderzoek is nog in volle gang. Maar om een tipje van de sluier te lichten, stelde Rensen de onderstaande afbeeldingen alvast beschikbaar. Het levert een fascinerend inkijkje op van hoe je de beleving van de openbare ruimte in kaart zou kunnen brengen. En daarmee geeft het misschien al een klein beetje antwoord op de vragen waarmee wij dit artikel begonnen: Hoe beleven wij onze stedelijke leefomgeving? En hoe is die vraag te beantwoorden?
Meer weten?
Het afstudeeronderzoek van Bas Rensen (T: + +31 6 81565350 M: [email protected]) wordt uitgevoerd onder begeleiding van Max Visser, adviseur Gebiedsadvies (T: +31 88 8114122 M: [email protected]) bij Sweco, en valt in het kader van het Urban Insight-thema Gezonde & Veilige Stad.
Wil je meer weten over Obsurv, het beheerprogramma van Sweco waarmee je de beleving van de openbare ruimte optimaal houdt, neem dan contact op met een van onze adviseurs.
