Het rioolstelsel is een complexe, ondergrondse wereld die voor de meeste mensen altijd onzichtbaar zal blijven. Het inspecteren van dat wijdvertakte netwerk is niet eenvoudig, maar wél van het grootste belang. Alleen zo kunnen verstoppingen, scheurvorming en andere risicovolle situaties tijdig worden voorkomen. Rioolinspecties worden op verschillende manieren uitgevoerd, maar sinds enige tijd is er een nieuwe methode bijgekomen: drone-inspecties. Gemeente Zwolle probeerde het uit.
Testvlucht
Anita Frederiks-Borst is operationeel beheerder riolering bij gemeente Zwolle. Zij houdt zich bezig met de inspecties van het Zwolse rioolstelsel en de beoordeling van de onderzoeksresultaten. Op welke plekken is onderhoud, reiniging of nader gedetailleerd onderzoek nodig? Daarnaast is zij, zoals ze het zelf omschrijft, ‘altijd geïnteresseerd in innovaties op haar vakgebied’. Toen zij vorig jaar zag dat er drones werden ontwikkeld voor rioolinspecties, wilde zij daar direct meer van weten. Van het een kwam het ander, en in december 2019 maakte een van deze inspectiedrones een testvlucht door een deel van de Zwolse rioolgangen.
Goede aanvulling voor globale inspecties
“Ondanks wat aanloopproblemen, is het resultaat van die testvlucht ons goed bevallen”, vertelt Anita. “Door de vochtige kou besloeg de lens aanvankelijk. Maar gelukkig was een beetje anticondensspray van de opticien voldoende om dit te verhelpen. Daarna waren we in staat om op lastige plekken in ons riool te komen en kregen we een goed beeld van de situatie.” Voor Anita en haar collega’s is dit soort inspecties in potentie een erg geschikte aanvulling op de globale inspecties die Zwolle jaarlijks uitvoert. “De drone kan ons helpen beeld te geven op plekken waar we niet zo makkelijk zicht op hebben met onze gebruikelijke inspectiemethodes.”
Quickscan-methode
Voor de gebruikelijke globale inspectiemethodes maakt Zwolle al meerdere jaren gebruik van een zogenaamde Quickscanmethode, waarbij een geavanceerde camera aan een lange stang in de hele stad via de put-openingen naar beneden wordt gelaten. “Die methode werkt al erg goed”, vertelt Anita. “Die camera is zo gevoelig dat we ver in het riool kunnen kijken en meestal goed kunnen beoordelen of alles nog in goede staat verkeert. Eens in de 7 jaar worden zo alle delen van onze riolering in kaart gebracht.”
Risicogestuurd beheer
Door de goede kwaliteit van de putfoto’s is het Zwolle de afgelopen jaren gelukt om veel gerichter met haar rioolonderhoud om te gaan. In plaats van systematisch ieder jaar 90 kilometer van het rioolstelsel te reinigen, gaat Zwolle nu veel gerichter af op de resultaten van de globale inspecties. “Eigenlijk grijpen we alleen in op de plekken waar mogelijk risico’s kunnen ontstaan”, aldus Anita. “Dankzij deze risicogestuurde werkwijze zijn we de afgelopen jaren teruggegaan van 90 kilometer reiniging per jaar naar slechts enkele kilometers per jaar. Dat scheelt veel kosten, maar voor het rioolstelsel zelf is het ook beter, omdat er minder slijtage optreedt aan de binnenkant van de leidingen.”
Andere inspectiemethoden
Een andere manier om rioolinspecties uit te voeren is door middel van een onbemande, rijdende camera. Of door inspecteurs zelf de rioleringen in te laten klimmen. Aan beide genoemde methoden zitten echter ook nadelen, weet Anita. Mensen kunnen bedwelmd raken door gassen, en mogen daarom nooit alleen de leidingen ingaan. En de wagentjes met camera’s kunnen alleen door riooldelen rijden die breed genoeg zijn, en die bovendien eerst zijn gereinigd. Anders zouden de wielen vast kunnen lopen in het opgehoopte slib op de bodem. Het schoonspuiten van de bredere riolen waar zo’n wagentje kan rijden, kost soms uren extra tijd en inspanning.
En zo komt Anita weer op het voordeel van de drones. “Met drones kunnen we ook door niet-gereinigde riolen vliegen, omdat de drone zo’n 30 cm boven het wateroppervlak vliegt. En op de plekken die we met onze gewone Quickscan-fotocamera moeilijker kunnen zien, kan het gebruik van drones dus een uitstekende aanvulling zijn.”
Voor het inzetten van mensen voor gedetailleerde inspecties, bieden de drones nog geen alternatief, voegt Anita eraan toe. “Als er echt risicovolle schadevorming wordt geconstateerd, dan zullen we nog steeds inspecteurs het riool in moeten sturen om ter plekke te situatie te beoordelen.” Voor deze gedetailleerde inspecties heeft gemeente Zwolle haar data gekoppeld aan het beheersysteem, Obsurv. Voor de globale inspecties maakt de gemeente gebruik van een zelf ontwikkelde riool-app.
Samenwerking en innovatie
Tijdens de testvlucht in Zwolle waren ook enkele andere gemeenten uit de regio aanwezig. “Een van die gemeenten is intussen ook aan de slag gegaan met drone-inspecties”, weet Anita te vertellen. “Wij staan overigens altijd open voor samenwerking met collega-gemeenten en het uitwisselen van kennis, ideeën en innovaties. Daarbij kan het gaan over onze ervaringen met de inspectiedrones, de riool-app die we zelf hebben ontwikkeld, maar ook over iets luchtigs als het online lespakket over riolering dat we al enige jaren beschikbaar hebben voor basisscholen. In deze tijden van online onderwijs, zou dat zomaar opnieuw een succes kunnen worden!”
Meer weten?
Bent u ook werkzaam in het rioolbeheer en wilt u meer weten over innovaties op dit gebied? Lees dan ook eens onze pagina’s over ‘Stedelijk water en riolering’ op de algemene website van Sweco.
Bent u geïnteresseerd in de mogelijkheden om uw rioolinspecties en -data te koppelen aan uw beheersysteem openbare ruimte (Obsurv), neem dan rechtstreeks contact op met een van onze adviseurs. Zij denken graag met u mee.
